دموراژ ودیسپاچ درقرارداد تجاری
ممکن است در قرارداد، پاداشی برای سرعتعمل در تخلیه و بارگیری کشتی درنظر گرفته شود. به این پاداش دیسپَچ می گویند. اگر اجارهکننده، یک روز زودتر از لیتایم پیشبینی شده، بارگیری، یا تخلیهی کشتی را، تمام کند، مشمول دریافت دیسپَچ، به ازای یک روز میشود. نرخ روزانهی دیسپَچ، بهطور معمول، نصف نرخ روزانهی دموراژ است.
محاسبهی طول مدت دیسپَچ، بستگی به متن قرارداد اجاره دارد. چنانچه در قرارداد، دیسپچ، برای زمان کاری صرفهجویی شده باشد، دراینصورت، موارد استثنای لیتایم، جزو دیسپچ، محسوب نمیشود.
فرض کنید، لِیتایم، سهروز از Weather permitting پیشبینیشده، ولی کار، بعد از دو روز، به اتمام میرسد (پس، به اجارهکننده، یکروز دیسپچ تعلق میگیرد). حال اگر در متن قرارداد، آمده باشد: Dispatch for all working time saved، و پس از پایان کار، نیمی از روز بعد، باران ببارد، بنابراین، دیسپچ، فقط برای نصف روز، قابل پرداخت خواهد بود.
در مورد دِموراژ، زمان استثنا وجود ندارد. چنانچه لِیتایم تمام شود، و اجارهکننده، وارد وضعیت دِموراژ شود، تا پایان تخلیه، یا بارگیری، در آن وضعیت باقی میماند. شرایط جوی، تعطیلات، اعتصاب و غیره، از روزهای کرایهی معطلی نمیکاهد.
در اینجا، این سوال مطرح میشود که چرا با دموراژ و دیسپچ، بهشکلی متفاوت رفتار میشود؟ جواب این است:
1ـ مبلغ دیسپچ، نصف دموراژ است، چون با زودتر آزادشدن کشتی، اجارهکننده نیز، سود میبرد.
2ـ موارد استثنا در لیتایم، شامل دِموراژ نمیشود، چون مالک کشتی، بهازای هرروز دیرکرد، متضرر میشود، و کشتی وی، درآمدزایی خود را از دست میدهد. همچنین، روزهای تعطیل، و شرایط جوی، تاثیری در این ضرر روزانه ندارد، و از شدت آن، نمیکاهد.